Tin tức

Trang chủ » » Nguyễn Anh Tuấn: Trí tuệ nhân tạo có thể hủy diệt nhân loại, nếu...

Nguyễn Anh Tuấn: Trí tuệ nhân tạo có thể hủy diệt nhân loại, nếu...

20/01/2018

Chuyên mục: Tin tức In trang

Nhà báo Phan Đăng đối thoại về chủ đề này với ông Nguyễn Anh Tuấn - nguyên Tổng Biên tập Báo điện tử VietnamNet, Giám đốc Viện Michael Dukakis (Mỹ) - nơi tụ hội những trí tuệ và nhà sáng tạo hàng đầu vừa khởi xướng xây dựng Xã hội Vạn vật Trí tuệ Nhân tạo (AIWS) với các tiêu chí an toàn - nhân ái - trung thực - tốt đẹp.

Dân làng cờ chấn động với câu hỏi: Vậy là các kỳ thủ đã thua máy móc thật sao? So với cờ vua thì cơ vây mang tính trực cảm - tính con người cao hơn rất nhiều và ở thời điểm ấy nhiều người bảo máy tính có thể thắng được trên bàn cờ vua chứ không thể thắng được trên bàn cờ vây.

19 năm sau, chính xác là ngày 15-3-2016, lần đầu tiên trong lịch sử, kỳ thủ cờ vây chuyên nghiệp đẳng cấp thế giới Lee Se-dol bị chương trình máy tính AlphaGo của Google đánh bại. Đến lúc này thì người ta buộc phải hỏi nhau: Máy tính có thể chiến thắng bao nhiêu bộ óc con người nữa? 

Và điều gì sẽ xảy ra nếu những sản phẩm lập trình siêu việt như máy tính, như robot không phải chỉ để đánh cờ với con người, mà để cùng sống, và thậm chí đe dọa sự sống của con người?

Nhà báo Phan Đăng đối thoại về chủ đề này với ông Nguyễn Anh Tuấn - nguyên Tổng Biên tập Báo điện tử VietnamNet, Giám đốc Viện Michael Dukakis (Mỹ) - nơi tụ hội những trí tuệ và nhà sáng tạo hàng đầu vừa khởi xướng xây dựng Xã hội Vạn vật Trí tuệ Nhân tạo (AIWS) với các tiêu chí an toàn - nhân ái - trung thực - tốt đẹp.

Thưa ông Nguyễn Anh Tuấn, với những người dân bình thường thì những lo ngại về mặt trái của trí tuệ nhân tạo (AI) có lẽ nảy sinh sau khi những vua cờ thế giới liên tục thua máy tính, nhưng với những nhà tư tưởng, những nhà sáng chế thì mối lo ấy có lẽ đã xuất hiện từ trước đó rất lâu rồi?   

Đúng thế! Nhưng cần hiểu cho rõ rằng, những lo sợ về AI không phải là vì AI có thể khuynh đảo con người, mà là con người có thể sử dụng AI để khuynh đảo, làm hại lẫn nhau. AI xét cho cùng là một hệ thống tích hợp phần cứng, phần mềm, dựa trên những thuật toán thông minh. Nếu hệ thống ấy được tạo ra từ những bộ óc văn minh, có trách nhiệm xây dựng và phát triển thì tốt. Nhưng ngược lại, nếu hệ thống ấy lại được tạo ra từ những bộ óc hằn học với nhân loại, có ý đồ phá hoại hoặc hủy diệt thì rất nguy hiểm.

Trong hình dung của ông, những AI được tạo ra để phục vụ sự phát triển của con người sẽ được biểu hiện cụ thể như thế nào?

Trong đấu tranh, đòi hỏi công lý chẳng hạn, ngay cả với một số tòa án quốc tế hiện nay, trước khi tòa ra phán quyết người ta vẫn lo sợ, nghi ngờ về những diễn biến phía sau nó, sợ có bị vận động lobby hay không. Nếu có một tòa án thực sự công khai, minh bạch, dựa trên những dữ liệu khách quan, được hỗ trợ, phân định bởi AI thì tất cả những lo sợ kia sẽ giảm đi rất nhiều. 

Khi một vị tổng thống phát biểu, có người cho đấy là những phát biểu hay, có người cho đấy là phát biểu mị dân. Và người ta tranh cãi, nhiều lúc không ai chịu ai, không ai phục ai. Khi đó, nếu có AI để phân tích các câu nói, xử lý trên cơ sở các dữ liệu thật khách quan rồi đưa ra đánh giá, kết luận, chắc chắn kết luận ấy mang tính thuyết phục cao. 

Trong việc đánh giá hiệu quả hoạt động của một chính phủ, một nhà lãnh đạo, được hệ thống AI đánh giá sẽ khách quan, chính xác hơn. Hay như trên Facebook bây giờ, tôi thấy đôi khi một ý kiến đưa ra, có những người ủng hộ, lại có nhiều người phản ứng, đôi khi tạo ra sự áp đảo bởi số đông. 

Trong trường hợp đó, nếu có AI hỗ trợ, phân tích một cách khoa học, logic và có dữ liệu, có sở cứ thì cái đúng cái sai sẽ được xác tín một cách rõ ràng, mạch lạc, không thể mập mờ, và không lừa dối mọi người được nữa.

Tôi chợt nhớ có lần đọc một bài viết của chính Phan Đăng, bày tỏ sự bức xúc về một quyết định rất thiếu chính xác của một trọng tài bóng đá Việt Nam. Khi đó tôi từng nghĩ rằng nếu có AI làm thay hoặc trợ giúp cho các trọng tài thì Phan Đăng và những người xem bóng đá không phải bức xúc như thế nữa. 

Trọng tài đôi khi thiên vị đội này đội kia, mà đôi khi cũng chẳng thiên vị đội nào cả, chỉ đơn giản là ông ấy mệt mỏi quá, không theo kịp tình huống, không thể đưa ra quyết định chính xác được. Nhưng với AI thì chắc chắn không còn chuyện thiên vị, cũng không còn chuyện mệt mỏi nữa.

Dân làng cờ chấn động với câu hỏi: Vậy là các kỳ thủ đã thua máy móc thật sao? So với cờ vua thì cơ vây mang tính trực cảm - tính con người cao hơn rất nhiều và ở thời điểm ấy nhiều người bảo máy tính có thể thắng được trên bàn cờ vua chứ không thể thắng được trên bàn cờ vây.

19 năm sau, chính xác là ngày 15-3-2016, lần đầu tiên trong lịch sử, kỳ thủ cờ vây chuyên nghiệp đẳng cấp thế giới Lee Se-dol bị chương trình máy tính AlphaGo của Google đánh bại. Đến lúc này thì người ta buộc phải hỏi nhau: Máy tính có thể chiến thắng bao nhiêu bộ óc con người nữa? 

Và điều gì sẽ xảy ra nếu những sản phẩm lập trình siêu việt như máy tính, như robot không phải chỉ để đánh cờ với con người, mà để cùng sống, và thậm chí đe dọa sự sống của con người?

Nhà báo Phan Đăng đối thoại về chủ đề này với ông Nguyễn Anh Tuấn - nguyên Tổng Biên tập Báo điện tử VietnamNet, Giám đốc Viện Michael Dukakis (Mỹ) - nơi tụ hội những trí tuệ và nhà sáng tạo hàng đầu vừa khởi xướng xây dựng Xã hội Vạn vật Trí tuệ Nhân tạo (AIWS) với các tiêu chí an toàn - nhân ái - trung thực - tốt đẹp.

Thưa ông Nguyễn Anh Tuấn, với những người dân bình thường thì những lo ngại về mặt trái của trí tuệ nhân tạo (AI) có lẽ nảy sinh sau khi những vua cờ thế giới liên tục thua máy tính, nhưng với những nhà tư tưởng, những nhà sáng chế thì mối lo ấy có lẽ đã xuất hiện từ trước đó rất lâu rồi?   

Đúng thế! Nhưng cần hiểu cho rõ rằng, những lo sợ về AI không phải là vì AI có thể khuynh đảo con người, mà là con người có thể sử dụng AI để khuynh đảo, làm hại lẫn nhau. AI xét cho cùng là một hệ thống tích hợp phần cứng, phần mềm, dựa trên những thuật toán thông minh. Nếu hệ thống ấy được tạo ra từ những bộ óc văn minh, có trách nhiệm xây dựng và phát triển thì tốt. Nhưng ngược lại, nếu hệ thống ấy lại được tạo ra từ những bộ óc hằn học với nhân loại, có ý đồ phá hoại hoặc hủy diệt thì rất nguy hiểm.

Trong hình dung của ông, những AI được tạo ra để phục vụ sự phát triển của con người sẽ được biểu hiện cụ thể như thế nào?

Trong đấu tranh, đòi hỏi công lý chẳng hạn, ngay cả với một số tòa án quốc tế hiện nay, trước khi tòa ra phán quyết người ta vẫn lo sợ, nghi ngờ về những diễn biến phía sau nó, sợ có bị vận động lobby hay không. Nếu có một tòa án thực sự công khai, minh bạch, dựa trên những dữ liệu khách quan, được hỗ trợ, phân định bởi AI thì tất cả những lo sợ kia sẽ giảm đi rất nhiều. 

Khi một vị tổng thống phát biểu, có người cho đấy là những phát biểu hay, có người cho đấy là phát biểu mị dân. Và người ta tranh cãi, nhiều lúc không ai chịu ai, không ai phục ai. Khi đó, nếu có AI để phân tích các câu nói, xử lý trên cơ sở các dữ liệu thật khách quan rồi đưa ra đánh giá, kết luận, chắc chắn kết luận ấy mang tính thuyết phục cao. 

Trong việc đánh giá hiệu quả hoạt động của một chính phủ, một nhà lãnh đạo, được hệ thống AI đánh giá sẽ khách quan, chính xác hơn. Hay như trên Facebook bây giờ, tôi thấy đôi khi một ý kiến đưa ra, có những người ủng hộ, lại có nhiều người phản ứng, đôi khi tạo ra sự áp đảo bởi số đông. 

Trong trường hợp đó, nếu có AI hỗ trợ, phân tích một cách khoa học, logic và có dữ liệu, có sở cứ thì cái đúng cái sai sẽ được xác tín một cách rõ ràng, mạch lạc, không thể mập mờ, và không lừa dối mọi người được nữa.

Tôi chợt nhớ có lần đọc một bài viết của chính Phan Đăng, bày tỏ sự bức xúc về một quyết định rất thiếu chính xác của một trọng tài bóng đá Việt Nam. Khi đó tôi từng nghĩ rằng nếu có AI làm thay hoặc trợ giúp cho các trọng tài thì Phan Đăng và những người xem bóng đá không phải bức xúc như thế nữa. 

Trọng tài đôi khi thiên vị đội này đội kia, mà đôi khi cũng chẳng thiên vị đội nào cả, chỉ đơn giản là ông ấy mệt mỏi quá, không theo kịp tình huống, không thể đưa ra quyết định chính xác được. Nhưng với AI thì chắc chắn không còn chuyện thiên vị, cũng không còn chuyện mệt mỏi nữa.

Còn một lực cản nữa mà tôi nghĩ đến, đó là chủ nghĩa dân tộc cực đoan. Thực tế là vẫn không thể tránh khỏi chuyện một hoặc một bộ phận quốc gia nào đó đặt quyền lợi của mình cao hơn những tiêu chuẩn chung của loài người văn minh...

Vậy nên Viện Michael Dukakis và Diễn đàn Toàn cầu Boston làm việc với chính phủ các nước quan tâm, cùng xây dựng Xã hội Vạn vật Trí tuệ Nhân tạo. Từ kinh nghiệm hợp tác với các Chính phủ Nhật, Ý xây dựng các sáng kiến về an ninh mạng cho Hội nghị Thượng đỉnh G7 trong các năm 2016, 2017.

Năm 2018 này, Diễn đàn Toàn cầu Boston và Viện Michael Dukakis hợp tác với Chính phủ Canada, nước chủ nhà Hội nghị Thượng đỉnh G7, tổ chức Hội nghị Nền tảng đạo đức, chuẩn mực của Xã hội Vạn vật Trí tuệ Nhân tạo, vào ngày 25-4-2018 tại Đại học Harvard, đây là sáng kiến cho Hội nghị Thượng đỉnh G7 diễn ra tại Canada năm nay.

Để kiểm soát sự ra đời của các công dân AI, sẽ thành lập một tổ chức quốc tế quản lý, vận hành, giám sát, để bảo đảm các công dân AI ra đời đáp ứng được các tiêu chuẩn, chuẩn mực của Xã hội Vạn vật Trí tuệ Nhân tạo. Chúng tôi tin là sau Canada và các nước G7 sẽ là các nước Bắc Âu, rồi đến các nước phát triển theo hướng văn minh, là thành viên của OECD như Australia, Áo, Thụy Sỹ quan tâm...

Các chính phủ phải thấy rằng nếu không liên kết lại để cùng thực hiện những chuẩn mực giá trị, những quy ước này thì hậu quả sẽ rất nguy hiểm. Những chính phủ nào đi ngược lại điều này có nghĩa là chống lại nhân loại tiến bộ.

Tôi có thể hình ảnh hóa vấn đề như thế này: Nếu một con người bình thường được sinh ra bởi cuộc hôn phối giữa một người đàn ông với một người đàn bà thì trong tương lai một con robot sẽ được sinh ra bởi những chuẩn mực giá trị đạo đức, văn hóa toàn cầu và một hội đồng thẩm định cấp phép có quy mô toàn cầu. Trong hình dung của ông, hội đồng thẩm định sẽ gồm những ai? 

Đó là những chuyên gia về AI trên toàn cầu, hiện đã có những nhà sáng tạo hàng đầu về AI của Google, Intel tham gia, đó là những học giả về AI, về luật, các nhà lãnh đạo chính trị, xã hội. Tại hội nghị ngày 25/4 tới đây, Viện Michael Dukakis sẽ công bố những thành viên đầu tiên của hội đồng, và cơ chế vận hành, hoạt động của hội đồng.

Ông Nguyễn Anh Tuấn à, để một Xã hội Vạn vật Trí tuệ Nhân tạo được vận hành vì những mục đích tốt đẹp thì có lẽ chỉ nghiên cứu về quá trình khai sinh ra các con robot e là chưa đủ...

Đúng như thế! Trong Hệ thống nền tảng đạo đức, chuẩn mực của Xã hội Vạn vật Trí tuệ Nhân tạo có những nội dung quan trọng về các nền tảng đạo đức, quy tắc ứng xử của robot (công dân AI) trong xã hội. Ví dụ robot làm bác sĩ thì sẽ như thế nào? Robot làm chánh án, làm trọng tài sẽ ra sao? Rồi robot lái xe mà chẳng may đâm chết người thì có phải ra tòa hay không?

Chúng tôi đã từng nghĩ đến rất nhiều tình huống nan giải, ví dụ như một robot lái xe, và đối diện với một người lái xe khác vi phạm giao thông. Nếu robot này tiếp tục lái xe thì có thể đâm chết người đang lái xe vi phạm giao thông kia, nhưng nếu tránh xe đó thì nó lại làm hại đến tính mạng của rất nhiều người khác cũng đang đi trên đường.

Lúc ấy người ta phải lập trình các thuật toán, cài đặt vào trong robot những mệnh lệnh ứng xử theo hướng nào đây? Tất nhiên, có điểm lợi thế là robot có một trí nhớ kỳ tài, và có khả năng tra cứu, xử lý dữ liệu rất nhanh, nên hoàn toàn có thể cài đặt vào nó những mệnh lệnh ứng xử chi tiết nhất, nhưng không vì thế mà có thể lường hết được những phiền toái, những tác động mà nó có thể gây ra.

Vậy nên xây dựng Xã hội Vạn vật Trí tuệ Nhân tạo là sự nghiệp của nhân loại, là trách nhiệm của mọi người trên toàn thế giới. Có tập trung trí tuệ rộng rãi thì mới có được một hệ thống bao quát đầy đủ được các khả năng, các tình huống, các quy tắc ứng xử của Xã hội Vạn vật Trí tuệ Nhân tạo.

Hiện nay, ngoài Viện Dukakis còn những tổ chức nào quan tâm đến vấn đề xây dựng một xã hội AI lành mạnh nữa không, thưa ông?

Đã có những trung tâm nghiên cứu của các trường đại học danh tiếng, các think tank ở Mỹ, Anh... đang nghiên cứu nhưng mỗi trung tâm chỉ nghiên cứu một phần của vấn đề, còn nghiên cứu một hệ thống tổng thể toàn diện của một thế giới trí tuệ nhân tạo thì Viện Michael Dukakis là người tiên phong. 

Chúng tôi giống như những người đốt lửa, những đốm lửa đầu tiên có thể chưa là gì, nhưng nhất thiết phải đốt lửa. Chắc Phan Đăng cũng biết vở kịch "Nếu anh không đốt lửa" của Lưu Quang Vũ?

Vâng! Tôi có nghe nói là trước khi viết vở kịch ấy, Lưu Quang Vũ thường hay đọc cho bạn bè nghe những câu thơ của thi sĩ, nhà cách mạng Thổ Nhĩ Kỳ, Nadim Himet: "Nếu tôi không đốt lửa/ Nếu anh không đốt lửa/ Nếu chúng ta không đốt lửa/ Thì làm sao/ Bóng tối/ Có thể trở thành.../ Ánh Sáng".

Trước đây chúng ta đã không lường hết được sức phát triển mạnh mẽ của máy tính và Internet, cùng với thiếu lòng tin, thiếu sự hợp tác giữa các chính phủ, nên bây giờ thế giới đang đối mặt với những vấn đề nghiêm trọng của an ninh mạng. Nếu không hợp tác, kiểm soát vấn đề, một lúc nào đó sẽ bùng nổ những cuộc chiến tranh trên không gian mạng, với sức tàn phá khủng khiếp. 

Hôm nay, nếu chúng ta cũng không lường hết được sự phát triển cả ở góc độ tích cực lẫn tiêu cực của AI để sớm đề ra những nền tảng đạo đức, quy tắc ứng xử, những tiêu chuẩn cho AI, vì sự phát triển tốt đẹp của nhân loại thì tôi e rằng đến một lúc nào đó AI sẽ tàn phá thế giới thân yêu này.

Xin cảm ơn ông về cuộc đối thoại này!

Tải bài phỏng vấn TẠI ĐÂY

Phan Đăng

Theo An ninh Thế giới

  




;

Văn bản gốc


;