Trên mạng, mọi thứ đều có thể cho thuê !

Ước tính cho thấy chỉ trong một đêm, đã có tới 40.000 người thuê chỗ ở từ một dịch vụ cung cấp 250.000 phòng tại 30.000 thành phố trên 192 quốc gia. Họ chọn phòng để thuê và trả tiền phòng, làm tất cả mọi thứ thông qua mạng internet. Điều đặc biệt là những căn phòng này được cung cấp bởi các cá nhân, chứ không phải là một chuỗi khách sạn. Chủ nhà và khách thuê được kết nối với nhau thông qua Airbnb, một công ty có trụ sở tại San Francisco. Kể từ khi ra mắt vào năm 2008, đã có hơn 4 triệu người sử dụng Airbnb, chỉ tính riêng trong năm 2012 thì con số này lên tới 2,5 triệu người. Đây là ví dụ nổi bật nhất của một “nền kinh tế chia sẻ” tuy mới xuất hiện nhưng vô cùng phát triển, trong đó người ta có thể thuê nhà, xe hơi, tàu thuyền và các tài sản khác trực tiếp với nhau, kết nối thông qua internet.

Bạn có thể nghĩ rằng điều này chẳng khác gì so với việc tự mở một dịch vụ cho thuê phòng bao gồm bữa sáng hay là tham gia vào một dịch vụ cho thuê xe. Nhưng công nghệ đã giảm đi rất nhiều chi phí giao dịch, khiến cho tài sản được chia sẻ một cách tiết kiệm hơn và dễ dàng hơn bao giờ hết, và do đó chúng ta có thể chia sẻ trên một quy mô lớn hơn nhiều. Sự thay đổi lớn nhất là sự sẵn có của hệ thống dữ liệu về con người và tài sản, cho phép tài sản vật chất được phân phân loại và sử dụng như một loại hình dịch vụ. Vào thời kỳ trước khi có internet, người ta cũng có thể thuê được ván lướt sóng, một công cụ hoặc một chỗ đậu xe từ người khác, nhưng rất phức tạp và rắc rối. Thời nay, các trang web như Airbnb, RelayRides và SnapGoods đóng vai trò “mai mối” cho chủ sở hữu và khách thuê; điện thoại thông minh có GPS giúp mọi người định vị cụ thể vị trí của chiếc ô tô cho thuê gần nhất; mạng xã hội được dung để kiểm tra thông tin cá nhân và xây dựng lòng tin; cuối cùng là hệ thống thanh toán trực tuyến có thể xử lý nhanh gọn mọi giao dịch.

Mọi thứ của tôi đều là của bạn, miễn là bạn trả tiền thuê

Các mô hình kinh doanh ngang hàng như eBay cho phép tất cả mọi người trở thành một doanh nhân, những trang web chia sẻ có thể biến một người dùng thành một dịch vụ taxi, cho thuê ô tô hay một khách sạn thu nhỏ. Tất cả những gì bạn cần làm chỉ là lên mạng hoặc tải về một ứng dụng. Mô hình kinh doanh này ứng dụng với các tài sản có giá trị cao nhưng lại không được chủ sở hữu tận dụng. Những phòng trống trong nhà hoặc xe hơi ít sử dụng tới là 2 ví dụ cụ thể nhất, ngoài ra bạn cũng có thể thuê 1 chỗ cắm trại ở Thụy Điển, 1 khu đất ở Úc hay 1 chiếc máy giặt tại Pháp. Những người ủng hộ nền kinh tế chia sẻ rất hưởng ứng phương thức này vì có thể điều khiển con át chủ bài mang tên quyền sở hữu.

Rachel Botsman - tác giả của một cuốn sách viết về đề tài này cho biết: chỉ riêng giá trị tiêu dùng trong thị trường kinh doanh ngang hàng này đã lên tới 26 tỷ Mỹ kim. định nghĩa rộng hơn của nền kinh tế chia sẻ bao gồm hình thức cho vay ngang hàng (mặc dù tiền mặt vốn không phải một tài sản bất động) hoặc đặt một bảng năng lượng mặt trời trên mái nhà của bạn và bán điện cho lưới điện (mặc dù như thế thì hơi giống một sự lợi dụng). Và không chỉ được sử dụng bởi các cá nhân: trang web còn giúp cho các công ty dễ dàng cho thuê văn phòng hoặc những loại máy móc ít sử dụng đến. Nhưng cốt lõi của nền kinh tế chia sẻ là những người sử dụng thuê tài sản trực tiếp từ nhau.

Có rất nhiều lý do để chứng minh “Tiêu dùng cộng tác” là một phương thực cực kỳ hữu hiệu. Chủ sở hữu có thể kiếm tiền từ các tài sản ít được sử dụng. Airbnb cho biết, những chủ nhà ở San Francisco, chỉ cần cho thuê trung bình 58 lần trong một năm, đã kiếm được tới 9300 đô la Mỹ. Những người có xe hơi nhưng không sử dụng tới mà cho thuê thông qua RelayRides kiếm được trung bình 250$  một tháng; một số người còn có thu nhập hàng tháng lên tới 1,000$. Về phía khách thuê, họ phải trả ít hơn so với việc thuê từ một nhà cung cấp truyền thống như một khách sạn hoặc cho công ty cho thuê xe hơi. (Cũng không mấy ngạc nhiên khi rất nhiều công ty dịch vụ chia sẻ như thế này đã phất lên trông thấy trong thời kỳ khủng hoảng tài chính.) Và không thể không nhắc đến những lợi ích cho môi trường, ví dụ như: chỉ đi thuê một chiếc xe khi bạn cần dùng nó, chứ không cần phải mua đứt nó, có nghĩa là con người sẽ sử dụng ít xe hơi hơn và đồng thời tiết kiệm được rất nhiều nguyên liệu.

Đối với những người hòa đồng, có thể gặp gỡ và làm quen với nhiều người trong khi thuê nhà của họ cũng là một điểm cộng. “Curmudgeons” tưởng tượng rằng những người khách thuê nhà chính là “Norman Bates” vẫn có thể ở khách sạn thông thường. Còn với những người khác, các trang web có thể đảm bảo sự tin cậy. Cùng với các website có khả năng kiểm tra thông tin được thực hiện bởi các quản trị mạng, đánh giá trực tuyến và xếp hạng thường được đăng bởi cả hai bên sau mỗi lần giao dịch, và mọi người có thể dễ dàng đọc được những feedback từ những chi tiết nhỏ nhất như áo choàng tắm bị bẩn. Bằng cách sử dụng Facebook và các mạng xã hội khác, người tham gia có thể kiểm tra lẫn nhau và tìm ra những người bạn chung (hoặc bạn của bạn bè). Một người sử dụng Airbnb đã phát hiện thông tin về căn hộ của cô bị xóa vào năm 2011, tuy nhiên, điều đáng chú ý là hệ thống thường hoạt động rất trơn tru.

 Mô hình kinh doanh ngang hàng trong tương lai

Nền kinh tế chia sẻ khá giống với việc mua hàng trực tuyến, lần đầu xuất hiện tại Mỹ 15 năm trước. Ban đầu, mọi người đều rất lo lắng về vấn đề bảo mật. Nhưng sau khi thực hiện mua hàng thành công Amazon, họ cảm thấy mua bán trực tuyến thực sự an toàn. Tương tự như vậy, sau lần đầu tiên sử dụng thành công Airbnb hoặc một dịch vụ cho thuê xe hơi, mọi người sẽ muốn thử dịch vụ khác. Tiếp theo, hãy xét tới eBay. Bắt đầu xuất hiện trên thị trường như là một nơi giao dịch ngang hàng, nhưng giờ đây, nó bị chi phối bởi những người bán hàng chuyên nghiệp có quyền lực (rất nhiều người trong số đó chỉ bắt đầu sử dụng eBay như những người dung bình thường). Điều tương tự cũng có thể xảy ra với nền kinh tế chia sẻ, và mang lại những cơ hội mới cho doanh nghiệp. Ví dụ như một số người đã mua xe hơi với mục đích cho thuê.

Những công ty truyền thống cũng bắt đầu nhập cuộc. Avis, một công ty cho thuê xe hơi, có cổ phần trong một công ty đối thủ chia sẻ. GM và Daimler, hai nhà sản xuất ôtô cũng vậy. Trong tương lai, công ty có thể phát triển các mô hình hybrid, tận dụng mọi thứ dư thừa (cho dù đó là ô tô, thiết bị văn phòng hay là văn phòng cho thuê) đăng lên các trang web cho thuê. Trong quá khứ, những cách thức mới để sử dụng internet cũng không hoàn toàn thay thế những cách truyền thống. Nhưng người ta thường xuyên thay đổi chúng. Cũng như sự bùng nổ của mua sắm trực tuyến đã buộc Walmart và Tesco thay đổi để thích ứng, tương tự như vậy, chia sẻ trực tuyến sẽ giúp tăng trưởng ngành vận tải, du lịch, cho thuê thiết bị và nhiều hơn nữa.

Mối lo ngại chính là những quy định không chắc chắn (tham khảo Tạp chí Công nghệ hàng quý). Giả dụ như người thuê phòng qua Airbnb có phải trả thuế như khi thuê phòng tại khách sạn không? Giới chức Amsterdam đang sử dụng danh sách Airbnb để theo dõi khách sạn không có giấy phép. Tại một số thành phố ở Mỹ, dịch vụ taxi chia sẻ đã bị cấm sau cuộc vận động hành lang của các công ty taxi truyền thống. Vấn nạn là mặc dù một số quy tắc cần được đổi mới để bảo vệ người tiêu dùng, các công ty truyền thống vẫn sẽ làm mọi cách để tiêu diệt đối thủ cạnh tranh. Những người thuê phòng phải trả thuế, tất nhiên, nhưng họ không nên áp đặt quy định như một khách sạn Ritz-Carlton. Các quy tắc quản lý dịch vụ thuê nhà nới lỏng sẽ phù hợp hơn cả.

Nền kinh tế chia sẻ là ví dụ mới nhất về giá trị của internet đến người tiêu dùng. Hiện nay, mô hình này đang nổi lên và phát triển mạnh mẽ đến mức đã đặt ra một bài toán hóc búa cho các nhà quản lý và cả các công ty. Tuy nhiên, đó là một dấu hiệu cho tiềm năng to lớn của nó. Và đã đến lúc chúng ta nên bắt đầu quan tâm đến sự chia sẻ này.

 Thu Thủy

Lược dịch theo Economist